فىقھۇل مۇيەسسەر: مىسۋاك ھەققىدە مۇھىم فىقھى بىلىملەر

فىقھۇل مۇيەسسەر: مىسۋاك ھەققىدە مۇھىم فىقھى بىلىملەر

«فىقھۇل مۇيەسسەر»دىن فۇرقان دەۋەت مەركىزى تەرجىمە قىلدى

مىسۋاك (السواك) ـــ چىشقا ياكى چىش ئېتىگە چاپلىشىۋالغان يېمەكلىك ۋە پۇراقلارنى يوق قىلىش ئۈچۈن مۇئەييەن بىر چىۋىقنى ياكى شۇنىڭغا ئوخشىغان بىر نەرسىنى قوللىنىشنى كۆرسىتىدۇ.

[16] بىرىنجى مەسىلە: مىسۋاكنىڭ ھۆكمى

مىسۋاك ئىشلىتىش ھەر قانداق ۋاقىتتا سۈننەت ھېسابلىنىدۇ. ھەتتا، روزىدار كىشىنىڭ روزىدار ھالەتتە مىسۋاك ئىشلىتىشىدىمۇ ھېچقانداق چەكلىمە يوق. مىسۋاكنىڭ مەيلى كۈندۈزنىڭ ئاۋۋالقى ۋاقتىدا ئىشلىتىلسۇن، ياكى ئاخىرقى ۋاقتىدا ئىشلىتىلسۇن، بۇنىڭدا ھېچبىر پەرق يوق. چۈنكى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ھېچقانداق شەرت قوشمىغان ھالدا مىسۋاك ئىشلىتىشنى تەشۋىق قىلغان ۋە ئۇنى ئىشلىتىش توغرۇلۇق ھېچقانداق ۋاقىت تەيىن قىلمىغان. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۇنداق دېگەن:«مىسۋاك قوللىنىش ئېغىزنى پاكلايدۇ، ئاللاھ تائالانى رازى قىلىدۇ.»(بۇخارى 2-40؛ مۇسنەد ئەھمەد 6-47؛ نەسائى 1-10؛ ئەلبانى ئىرۋا 1-105 تە سەھىھ دېگەن)

پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۇنداق دېگەن:«ئەگەر ئۈممىتىمنى مۇشەققەتكە سېلىپ قويماي دېسەم، ئۇلارنى ھەر ناماز ئۈچۈن مىسۋاك قوللىنىشقا بۇيرۇيتتۇم.»(بۇخارى 887؛ مۇسلىم 252)

[17] ئىككىنجى مەسىلە: مىسىۋاك ئىشلىنىش قانداق ۋاقىتتا تەكىتلىنىدۇ؟

تاھارەت ئالغاندا، ئۇيقۇدىن ئويغانغاندا، ئېغىزىدا پۇراق پەيدا بولغاندا، قۇرئان ئوقۇشتىن ئاۋۋال ۋە ناماز ئوقۇشتىن ئاۋۋال مىسۋاك ئىشلىنىش ئالاھىدا تەكىتلىنىدۇ. شۇنداقلا، مەسجىدكە كىرگەن، ئۆيگە كىرگەن چاغلاردىمۇ مىسۋاك ئىشلىتىش تەكىتلىنىدۇ. مىقداد ئىبنى شۇرەيھ دادىسىنىڭ مۇنداق دېگەنلىكىنى بايان قىلغان:«ئائىشە رەزىيەللاھۇ ئەنھادىن ‹پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ئۆيگە كىرىپ تۇنجى قىلىدىغان ئىشى قايسى ئىدى؟› دەپ سورىدىم. ئائىشە ئانىمىز ‹ئېغىزىنى مىسۋاكلايتتى› دېدى.»(مۇسلىم 253)

ئۇزۇن مۇددەت گەپ قىلماي تۇرغاندىن كېيىنكى چىشلارنىڭ سارغىيىش ھالىتىدە مىسۋاك ئىشلىتىش تېخىمۇ تەكىتلىنىدۇ. يۇقارقى ھەدىسلەرمۇ بۇنى ئىپادىلەيدۇ. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم كېچىسى ئۇيقۇدىن تۇرغاندا چىشىنى مۇكەممەل ھالدا مىسۋاكلايتتى.(بۇخارى 245؛ مۇسلىم 255)

مۇسۇلمان ئىبادەت ۋە ئاللاھقا يېقىنلاشتۇرىدىغان بىر ئەمەلنى قىلىدىغاندا، پاكىزلىق ۋە تاھىرىتىنىڭ ئەڭ ياخشى ھالەتتە بولۇشىغا بۇيرۇلغان.

[18] ئۈچىنجى مەسىلە: مىسۋاكلاش نېمە بىلەن قىلىنىدۇ؟

نەم، يېپىشقاق ۋە ئېغىزنى زېدە قىلىۋەتمەيدىغان چىۋىق بىلەن ئېغىز مىسۋاكلاش سۈننەت. چۈنكى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ئەراك دېيىلىدىغان دەرەخنىڭ چىۋىقىدا ئاغزىنى مىسۋاكلايى. ئوڭ ياكى سول قولنىڭ بارماقلىرى بىلەن ئېغىزنى مىسۋاكلاشقىمۇ بولىدۇ. بۇ جەھەتتە شەرىئەتتە كەڭچىلىك بار.

ئەگەر تاھارەت ئالغاندا مىسۋاكلىغۇدەك چىۋىق بولمىسا، بارماق بىلەن ئېغىزنى مىسۋاكلاش يېتەرلىك بولىدۇ. چۈنكى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمنىڭ تاھارەتنى قانداق ئالغانلىقى توغرۇلۇق ئەلى رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن كەلگەن ھەدىستە بۇ ھال ئوچۇق بايان قىلىنغان. (مۇسنەد ئەھمەد 1-58؛ ئىبنى ھەجەر ‹ئەتتەلخىس› 1-70 تە سەھىھ دېگەن)

[19] تۆتىنچى مەسىلە: مىسۋاك ئىشلىتىشنىڭ پايدىلىرى

مىسۋاك ئىشلىتىشنىڭ پايدىلىرىنىڭ ئەڭ مۇھىملىرىدىن بىرى يۇقىرىدا بايان يۇقىرىدا بايان قىلىنغان ھەدىستىكىدەك دۇنيادا، ئېغىز پاكلىقىنىڭ، روياپقا چىقىشى ئاخىرەتتە بولسا، ئاللاھ تائالانىڭ رازىلىقىغا، ئېرىشىشكە سەۋەب بولۇشىدۇر. شۇنداق بولغانلىقى ئۈچۈن، مۇسۇلمانلار بۇ سۈننەتنى ئورۇنداشقا ئەھمىيەت بېرىشى ۋە مىسۋاك ئىشلىتىشنى تەرك ئەتمەسلىكى كېرەك. چۈنكى، بۇنىڭدا ناھايىتى چوڭ پايدا مەۋجۇت، ئەمما بەزى مۇسۇلمانلار، ھورۇنلۇقى سەۋەبلىك ياكى بىلمەسلىكى سەۋەبلىك، ئاي-ئايلاپ مىسۋاك ئىشلەتمەيدۇ.

  بۇنداق كىشىلەر شەك شۈبھىسىزكى، پەيغەمبەر سەللاللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ئالاھىدە مۇھىم بىلىپ داۋاملاشتۇرغان، ئەگەر ئۈممىتىگە ئېغىرچىلىق كېلىپ قالماسلىقىدىن قورقمىغان بولسا پەرز قىلماقچى بولغان بۇ سۈننەتنى تەرك ئەتكەنلىكى ئۈچۈن، تولىمۇ چوڭ ئەجىرىدىن مەھرۇم قالغان ۋە، كۆپلىگەن پايدىلارنى قولدىن بېرىپ قويغان كىشىلەردۇر.