ئىمام ئىبنى قۇدامە | ئەر كىشىنىڭ ئىككى ئايالىنى بىر ئۆيدە تۇرغۇزۇشى دۇرۇسمۇ؟
مەشھۇر ئىسلام ئالىمى، مۇھەددىس فەقىھ ئىمام ئىبنى قۇدامە ھەنبەلى رەھىمەھۇللاھ «ئەلمۇغنى» ناملىق مەشھۇر فىقھى ئەسىرىدە بۇ ھەقتە مۇنداق دېگەن:
ئەر كىشىنىڭ ئاياللىرىنىڭ رازىلىقىسىز ئۇلارنى بىر ئۆيدە تۇرغۇزۇش ھوقۇقى يوق. ئۇنىڭ ئاياللىرى مەيلى قېرى، مەيلى ياش بولسۇن ئوخشاشلا شۇنداق. چۈنكى، ئاياللىرىنى بىر ئۆيدە تۇرغۇزۇش — ئاياللار ئوتتۇرىسىدىكى دۈشمەنلىك ۋە كۈللەش سەۋەبلىك ئاياللارغا زىيان سالىدۇ. ئاياللىرىنى بىر ئۆيدە تۇرغۇزۇش ئۇلارنىڭ ئارىسىدا جەڭگى-جېدەل كەلتۈرۈپ چىقىرىدۇ. بىر ئۆيدە تۇرغان ئاياللار يولدىشىنىڭ باشقا ئايال بىلەن مۇناسىۋەت قىلغان چاغدىكى ئاۋازنى ئاڭلايدۇ، ياكى بىرى باشقا بىرىنى بۇ ھالەتتە كۆرۈشى مۇمكىن. ھالبۇكى، ناۋادا ئاياللار ئەرنىڭ باشقا ئايالى بىلەن بىر ئۆيدە تۇرۇشىغا رازى بولسا، ئۇ ھالدا ئەرنىڭ ئاياللىرىنى بىر ئۆيدە تۇرغۇزىشى دۇرۇس بولىدۇ. چۈنكى، ئاياللارنىڭ ئايرىم ئۆيدە تۇرۇش ھوقۇقى بار بولسىمۇ، ئاياللار بۇ ھوقۇقىدىن ۋاز كەچكەنلىكى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ ئۆز-ئارا رازىلىقى ئاستىدا بىر ئۆيدە تۇرۇشى دۇرۇستۇر. (ئەلمۇغنى 7\229)
ئىمام ئىبنى قۇدامەنىڭ بۇ پەتىۋاسىنى يەتتە ياشتىن يەتمىش ياشقىچە ھەر بىر مۇسۇلمان چۈشەنگۈدەك شەكىلدە يىغىنچاقلىساق: بىر ئەرنىڭ بىر نەچچە ئاياللىرى باشقا ئاياللىرى ۋە ئەر بىلەن بىر ئۆيدە بىللە ياشاشقا ئۆزى خالاپ رازى بولسا، ئۇ ھالدا ئۇلارنىڭ بىر ئۆيدە تۇرۇشى دۇرۇس. ئاياللارنىڭ قايسى بىرى رازى بولمىسا، ئەر كىشى ئۇلارنى زورلاپ بىر ئۆيگە سولىۋالسا، ئەرنىڭ بۇنداق قىلىش ھەققى يوق، بۇ ئاياللىرىنىڭ ھەققىگە تاجاۋۇز قىلغانلىقتۇر.
مۇناسىۋەتلىك بىر مەسىلە ھەققىدە:
ئىسلام ئالىملىرى يەنە ئەرنىڭ ئايالىدىن ئايالغا نىسبەتەن قېيىنئاتا، قېيىنئانا ھېسابلىنىدىغانلار بىلەن ياكى باشقا قېيىن تۇغقانلىرى بىلەن بىللە ياشاشنى تەلەپ قىلسا، ئايال بولغۇچى بۇ تەلەپنى رەت قىلسا، ئەرنىڭ ئايالغا ئايرىم ئۆي تۇتۇپ بېرىشى كېرەك بولىدۇ، چۈنكى، ئايال بۇ قېيىن تۇغقانلىرى بىلەن بىللە ياشىغان تەقدىردە قېيىن تۇغقانلار ئايالغا زەرەر بېرىشى مۇمكىن. ئايالنىڭ بىللە تۇرۇشنى رەت قىلىشى مۇشۇ خىلدىكى زەرەرنىڭ بېشارىتىدۇر، دېيىشكەن. [قاراڭ: » بدائع الصنائع » ( 4 / 23 )] بۇ نۇقتىدا، ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى، يولدىشىنىڭ خۇشاللىقىنى كۆزدە تۇتۇپ، ئۆز نەپسىنى قۇربان قىلىپ، قېينئاتا-قېيىنئانىلىرى بىلەن بىللە تۇرغان، قېيىنئاتا، قېيىنئانىلىرىنى ئۆز ئانىسى، ئۆز ئاتىسىنىڭ ئورنىدا باققان؛ ئاش-تاماق، كىر-قات، مېھىر-مۇھەببەت جەھەتتە ئۇلارنى رازى قىلىپ، ھەم ئاللاھنى، ھەم ئېرىنى خۇش قىلغان مۆمىنە ئاياللارنىڭ ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىكى مەرتىۋىسى يۈكسەكتۇر. شۇنىڭدەك، يولدىشىنى ئاتا-ئانىسىدىن يىراقلاشتۇرۇش، ئۆزىگە قارىتىۋېلىش خىيالىدىكى ئاياللار بۇ قىلمىشى ئارقىلىق بەك كۆپ گۇناھكار بولۇپ كېتىشى ئېنىق. مۇسۇلمان كېلىن مۇسۇلمان قېينئاتا، قېينئانا، قېيىنئاچا، قېين سىڭىللارنىڭ دىنىي قېرىندىشى بولۇپ، بۇلارنىڭ كېلىنگەن سۆز، پېئىل، قاش-قاپىقى بىلەن ھەر قانداق رەۋىشتە ئازار بېرىشى ھارامدۇر. مۇنۇ ھەدىس بۇ ھەقتە ياخشى دەلىل بولالايدۇ. ھەمزە ئىبنى ئەبدە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ ھەدىس بايان قىلىپ مۇنداق دېگەن: رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۇنداق دېگەن: ما يَحِلُّ لِمُؤْمِنٍ أنْ يَشْتَدَّ إلى أخِيهِ – أوْ قالَ: يَشُدَّ إلى أخِيهِ – بِنَظْرَةٍ تُؤْذِيهِ «بىر مۇسۇلماننىڭ دىنىي قېرىندىشىغا قوپال مۇئامىلە قىلىپ، توڭ تېگىشى ھالال ئەمەس — ۋەياكى دىنىي قېرىندىشىغا ئازار بېرىدىغان شەكىلدە (سۆرۈن تەلەت بىلەن) قارىشى ھالال ئەمەس.» hedisim.com (ئىبنى مۇبارەك: زۇھد 641) ئالدىدا تۇرۇپ خىزمىتىنى ياخشى قىلىقشا كۈچەۋاتقان كېلىنگە ھەر خىل رەۋىشتە ئازار بېرىش زۇلۇم بولۇپ، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۇنداق دېگەن: (( إن الظلم ظلمات يوم القيامة)) «(دۇنيادا قىلىنغان) زۇلۇم قىيامەت كۈنىدىكى قاراڭغۇلۇقتۇر.» hedisim.com (مۇسلىم 2579) دۇنيادا قاراڭغۇلۇقتا قېلىشنى ھېچكىم خالىمايدۇ؟ ئۆيىدە بىر كېچە توك يوق بولۇپ قېلىشى ھەر قانداق نورمال كىشىنى بىئارام قىلىدۇ. كېلىنىڭىزگە زۇلۇم قىلىشىڭىز سەۋەبلىك قىيامەت كۈنى نۇرغا، يورۇقلۇققا ئەڭ ئېھتىياجلىق بولىدىغان مەشھەرگاھ مەيدانىدا نۇرىڭىز يوقاپ، قاراڭغۇلۇقتا قالسىڭىز ئېغىر ھالاكەتكە ئۇچرايسىز.
بۇ ۋەجىدىن، كېلىنى ئالدىدا تۇرۇۋاتقان قېيىنئاتا-قېيىنئانىلارمۇ ئاللاھتىن قورقۇپ، كېلىنچەككە مېھىر-مۇھەببەت بىلەن مۇئامىلە قىلىشى، ئوغلىغا قانداق كۆيۈنسە، كېلىنىگىمۇ شۇنداق كۆيۈنىشى پەرزدۇر. «كىرپە بالام يۇمشاق، قارغا بالاپ ئاپئاق» تىپىدا ھە دېسىلا ئالدىدا تۇرۇپ خىزمىتىنى قىلىۋاتقان كېلىنچەكنى بېسىپ بېرىپ، دۈشكەلەپ، كۆڭلىنى رەنجىتىپ، خورلىشى ئىنسانىيلىق سۈپەتنىڭ كەملىقىنىڭ، پاسىق مۇسۇلمانلىقنىڭ، زۇلۇمكار، گۇناھكار ناچار ئىنسانلىقنىڭ بەلگىلىسىدۇر. بۇنداق قېيىنئاتا-ئانىلار قىيامەت كۈنى ئۆزىنىڭ كۆپلىگەن ياخشى ئەمەللىرىنى ئۆزى زۇلۇم قىلغان كېلىنىگە تارتقۇزۇپ قويىشى، ئاللاھنىڭ زۇلۇمغا ئۇچرىغان كېلىنىڭ ھەققىنى زالىم قېيىنئاتا، قېيىنئانىدىن ئادىللىق بىلەن ئېلىپ بېرىشى شۈبھىسىزدۇر. ئى مۇسۇلمان قېيىنئاتا، قېيىنئانىلار! كېچە-كۈندۈزلەپ ئوقۇغان پەرز ۋە نەپلە نامازلىرىڭلارنىڭ، نەپلە روزا ۋە پەرز روزىلىرىڭلارنىڭ، زاكات ۋە سەدىقىلىرىڭلارنىڭ، شۇنداقلا باشقا ياخشىلىرىقلىرىڭلارنىڭ ساۋابىنى كېلىنىڭلارغا قىلغان زۇلۇملىرىڭلار ئارقىلىق يوق قىلىۋېتىپ، قىيامەت كۈنى ھەسرەتتە قېلىشتىن ئۇزاق تۇرۇڭلار. بىلىڭلاركى، زالىملارغا ئاللاھنىڭ ئازابى بەكمۇ قاتتىقتۇر.
ئىسلام ئاياللارنىڭ ھوقۇقىغا مانا مۇشۇ دەرىجىدە ئەھمىيەت بېرىدىغان، ئاياللارنىڭ زۇلۇمغا ئۇچرۇشىغا ئەڭ يۇقىرى چەكتە قارشى تۇرىدىغان دىندۇر. ئىسلامدىن ئاياللارغا قىلچىلىك زىيان كەلمەيدۇ. پۈتۈنلەي ئىككى دۇنيالىق پايدىلا كېلىدۇ. بۇ ۋەجىدىن خانىم-قىزلار ئىسلام دىنىغا تېخىمۇ چىڭ يېپىشقاي، ئىسلامنىڭ ھۆكۈملىرىنى بار كۈچى بىلەن ئۆگەنگەي ۋە ئۆگەنگەنلىرىگە گۈزەل رەۋىشتە ئەمەل قىلغاي.
— مۇجتەھىدلەر پەتىۋالىرى تورى تەرجىمە قىلىپ تارقاتتى