قۇرئان كەرىم 8-بەت تەرجىمە تەپسىرى | سۈرە بەقەرەنىڭ 49-ئايىتىدىن 57-ئايىتىگىچە
2|49|وَإِذْ نَجَّيْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ وَفِي ذَلِكُمْ بَلَاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ
(بۇ ئايەتتە ۋە بۇنىڭدىن كېيىن كېلىدىغان بىر تۈركۈم ئايەتلەردە ئاللاھنىڭ بەنى ئىسرائىل قەۋمىگە بەرگەن بىر تۈكۈم نېمەتلىرى بايان قىلىنىدۇ-ق، ئاللاھ بەنى ئىسرائىل قەۋمىگە ئۆز نېمەتلىرىنى تەپسىلىي بايان قىلىپ مۇنداق دەيدۇ1!) ئەينى چاغدا بىز سىلەرنى (يەنى سىلەرنىڭ ئاتا-بوۋاڭلارنى2) فىرئەۋن گورۇھىدىن قۇتقۇزدۇق. (بىز سىلەرنى قۇتۇلدۇرۇشتىن ئىلگىرى3) فىرئەۋن تەرەپتارلىرى سىلەرگە قارشى ئىزچىل رەۋىشتە ئەڭ ۋەھشىيانە جازا يۈرگۈزگەن، ئوغۇل پەرزەنتلىرىڭلارنى بوغۇزلاپ ئۆلتۈرۈپ، قىز پەرزەنتلىرىڭلارنى (خىزمىتىگە سېلىش ۋە پەسكەش ئىشلاردا پايدىلىنىش ئۈچۈن4) تىرىك قالدۇرغان ئىدى. بۇنىڭدا (يەنى ئاتا-بوۋىلىرىڭلارنىڭ بېشىغا كەلگەن بۇ خىل جازالىنىشتا5) سىلەر ئۈچۈن رەببىڭلار تەرىپىدىن ئېغىر بىر سىناق بار ئىدى.
فىرئەۋن — ئۆز دەۋرىدىكى مىسىرنىڭ يەرلىك خەلقى بولغان قىبتىلارنىڭ ھۆكۈمدارىنىڭ ھەر قاندىقى فىرئەۋن دەپ ئاتىلىدۇ6.
فىرئەۋن گورۇھى — فىرئەۋن، فىرئەۋننىڭ يېقىن ئادەملىرى، ئەسكەرلىرى-س، ئۇنىڭ قەۋمى، فىرئەۋنگە ئەگەشكەنلەر ۋە ئۇنىڭ دىنىغا مەنسۇپ بولغۇچىلار دېمەكتۇر7.
ئالىملار بۇ ئايەتتىن مۇنداق ھۆكۈم ئالغان: بىر زالىم بىرىگە باشقا بىرىنى ئۆلتۈرۈشكە بۇيرۇسا، بۇيرۇق ئالغۇچى ئۇ كىشىنى ئۆلتۈرسە، ئۆلتۈرگۈچى بۇ قىلمىشى ئۈچۈن جاۋابكاردۇر. زالىم بىلەن قاتىل (يەنى ئۆلتۈرگۈچى) بىرلىكتە ئۆلتۈرۈلىدۇ8. [1. تەپسىر سەئدى 2. تەپسىر قۇرتۇبى 3. تەپسىر سەئدى 4. تەپسىر مۇيەسسەر 5. تەپسىر قۇرتۇبى 6-،7-،8- تەپسىر قۇرتۇبى]
2|50|وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ
ئەينى چاغدا بىز سىلەر ئۈچۈن دېڭىزنى يېرىپ، سىلەرنى قۇتقۇزدۇق. فىرئەۋن گورۇھىنى بولسا كۆز ئالدىڭلاردا دېڭىزغا غەرق قىلدۇق.
ئېيتىلىشىچە، ئىسرائىل — ياقۇپ ئەلەيھىسسالام بولۇپ، مىسىرغا پەرزەنتلىرى ۋە نەۋرىلىرى بولۇپ 76 ئەۋلادى بىلەن بىللە كەلگەن ئىدى. ئاللاھ ئۇلارنىڭ ئەۋلادلىرىنى ئاۋۇتۇپ، ياقۇپنىڭ ئەۋلادلىرىنى بەرىكەتلىك قىلدى. ياقۇپ ئەلەيھىسالامنىڭ مەزكۇر فىرئەۋن زامانىسىدا مۇسا ئەلەيھىسالام باشچىلىقىدا فىرئەۋندىن قاچقان ئەۋلادلىرىنىڭ سانى قېرىلار، ئاياللار ۋە بالىلارنى قوشمىغاندا ئالتە يۈز مىڭ كىشى ئىدى.-ق، ئىمام ئەبۇ بەكرى ئىبنى ئەبى شەيبە ئابدۇللاھ ئىبنى مەسئۇد رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن نەقىل قىلغان ئەسەردىمۇ، ئۇلارنىڭ سانىنىڭ ئالتە يۈز مىڭ ئىكەنلىكى قەيت قىلىنغان1، تەپسىر بەغەۋىدە بۇلارنىڭ سانى 620 مىڭ دېيىلگەن2.
تىلغا ئېلىنغان دېڭىز — قىزىل دېڭىزدۇر. (قىزىل دېڭىز بۈگۈنكى مىسىر، سۇدان قاتارلىق دۆلەتلەر بىلەن سەئۇدىي ئەرەبىستاننى ئايرىپ تۇرغان ئۇزۇنچاق دېڭىزدۇر.) ئاللاھ دېڭىزغا «مۇسا ھاسىسى بىلەن سېنى ئۇرغىنىدا ئىككىگە ئايرىل» دەپ بۇيرۇق قىلغان ئىدى. مۇسا ئەلەيھىسالام ھاسىسىنى دېڭىزغا ئۇردى، دېڭىز ئىككىگە ئايرىلدى. باشقا بىر ئايەتتە مۇنداق كەلگەن: بىز مۇساغا «ھاساڭ بىلەن دېڭىزغا ئۇر» دەپ ۋەھىي قىلدۇق. (مۇسا ھاسىسى بىلەن دېڭىزغا ئۇرغىنىدا) دېڭىز يېرىلدى، يېرىلغان ئىككى قىسىمىنىڭ ھەر بىرى چوڭ تاغدەك ھالغا كەلدى.» (26-سۈرە، 63-ئايەت) مۇسا ئەلەيھىسالام ئون ئىككى قەبىلىدىن تەركىپ تاپقان بەنى ئىسرائىل قەۋمىنى باشلاپ دېڭىزدىن ساق-سالامەت ئۆتۈپ كەتتى. فىرئەۋن ۋە قوشۇنى ئۇلارنىڭ كەينىدىن دېڭىزغا كىرگىنىدە، دېڭىز سۈيى ئەسلى ھالىتىگە قايتىپ ئۇلارنى يۈتۈپ كەتتى.-ق [1. تەپسىر قۇرتۇبى 2. تەپسىر بەغەۋى 3. تەپسىر قۇرتۇبى]
2|51|وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ
(شۇنىڭدىن كېيىن، تەۋراتنى نازىل قىلىش ئۈچۈن) ئۆز ۋاقتىدا مۇساغا قىرىق كېچىنى (يەنى قىرىق كۈننى1) ۋەدە قىلدۇق. مۇسا (بۇنىڭ ئۈچۈن تۇر تېغىغا كەتكەن-ق)دىن كېيىن، (كالىغا چوقۇنىدىغان-ز،ب مۇناپىق سامىرى ياسىغان2) موزايغا ئىبادەت قىلىپ، زالىملاردىن بولدۇڭلار. [1. زادۇل مەسىير، تەپسىر بەغەۋى، تەپسىر قۇرتۇبى 2. تەپسىر قۇرتۇبى]
2|52|ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
شۇنىڭدىن كېيىن، شۈكۈر قىلىشىڭلار ئۈچۈن سىلەرنى ئەپۇ قىلدۇق،
2|53|وَإِذْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
ئەينى چاغدا بىز سىلەرنى ھىدايەت تاپسۇن دەپ (يەنى ئازغۇنلۇقتىن قۇتۇلۇپ، توغرا يولنى تاپسۇن دەپ) مۇساغا ھەق بىلەن باتىلنى ئايرىغۇچى كىتابنى بەردۇق. [1. تەپسىر قۇرتۇبى]
2|54|وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ
ئۆز ۋاقتىدا مۇسا (تۇر تېغىدىن قايتىپ كېلىپ قەۋمىنىڭ موزايغا ئىبادەت قىلغىنىنى كۆرۈپ) «ئى قەۋمىم! سىلەر موزاينى ئىلاھ قىلىۋېلىش بىلەن ئۆزۈڭلارغا ئوپئوچۇق زۇلۇم قىلدىڭلار. بۇ سەۋەبلىك سىلەرنى ياراتقان رەببىڭلارغا تەۋبە قىلىڭلار، ئۆزۈڭلارنى ئۆلتۈرۈڭلار (يەنى ئاراڭلاردا موزايغا چوقۇنمىغانلار موزايغا چوقۇنغانلارنى ئۆلتۈرسۇن1). بۇنداق قىلىشىڭلار رەببىڭلاردىن دەرگاھىدا سىلەر ئۈچۈن ياخشىدۇر» دېدى. ئاللاھ تەۋبەڭلارنى قوبۇل قىلدى. شەكسىزكى، ئاللاھ تەۋۋابدۇر — تەۋبىنى قوبۇل قىلغۇچىدۇر، رەھىيمدۇر — چەكسىز مېھرىباندۇر. [1. زادۇل مەسىير، تەپسىر مۇيەسسەر]
2|55|وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ
ئۆز ۋاقتىدا (مۇسا سىلەرگە ئاللاھنىڭ كىتابىنى ئېلىپ كەلگەندە-ز) سىلەر «ئى مۇسا! بىز ئاللاھنى ئوپئوچۇق كۆرمىگۈچە ساڭا ئىشەنمەيمىز» دېدىڭلار. شۇنىڭ بىلەن سىلەر كۆرۈپ تۇرغان ھالدا سىلەرنى چاقماق سوقتى.
2|56|ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
ئاندىن، شۈكۈر قىلىشىڭلار ئۈچۈن ئۆلگىنىڭلاردىن كېيىن سىلەرنى تىرىلدۈردۇق.
2|57|وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
بىز سىلەرگە يەنە (چۆلدە1) بۇلۇتنى سايىۋەن قىلىپ بەردۇق. تەرەنجىبىن ۋە بۆدۈنىنى چۈشۈرۈپ بەردۇق. «سىلەرگە رىزىق قىلىپ بەرگەن پاك رىزىقلاردىن يەڭلار» دېدۇق.(بۇ رىزقلار پاراۋان شەھەر ئاھالىلىرىمۇ ئېرىشەلمەيدىغان رىزقلار ئىدى. ھالبۇكى، بەنى ئىسرائىل قەۋمى بۇ رىزقلارغىمۇ شۈكۈر قىلمىدى. قەلبىنىڭ قاتتىقلىقىنى ۋە كۆپلەپ گۇناھ ئىشلەشنى داۋام قىلدى. ئۇلار بۇيرۇقلىرىمىزغا قارشى ھەرىكەت قىلىش بىلەن2) بىزگە زۇلۇم قىلغىنى يوق. ھالبۇكى، ئۆزلىرىگە ئۆزلىرى زۇلۇم قىلدى. [1. تەپسىر ئىبنى كەسىر 2. تەپسىر سەئدى]