2|89|وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ
ئۇلارغا (يەنى مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمنىڭ دەۋرىدىكى يەھۇدىيلارغا1) ئاللاھ تەرىپىدىن ئۇلارنىڭ قولىدىكى تەۋراتنى تەستىقلىغۇچى كىتاب كەلگەن چاغدا (يەنى قۇرئان2 ئۇلارنىڭ قولىدىكى تەۋراتتا بايان قىلىنغانلارغا ئۇيغۇن ھالدا كەلگەن چاغدا3 ئۇلار ئۇنى ئىنكار قىلدى4)، ئۆزلىرىگە تونۇشلۇق بولغان (مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم5) كەلگەن چاغدا، ئۇلار ئۇنى ئىنكار قىلدى. ھالبۇكى، (مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمگە قۇرئان نازىل قىلىنىشتىن ، مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ئىنسانىيەتكە پەيغەمبەر قىلىنىپ ئەۋەتىلىشتىن) ئىلگىرى ئۇلار كاپىرلارغا قارشى (ئۇرۇشلاردا6) ئۇنىڭ بىلەن ياردەم سوراپ دۇئا قىلىشاتتى. ئاللاھنىڭ لەنىتى (ئاللاھنىڭ پەيغەمبىرى مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمنى ۋە ئۇ زاتقا نازىل قىلىنغان قۇرئاننى ئىنكار قىلغان بارچە7) كاپىرلارغا بولسۇن. [1. تەپسىر ئىبنى كەسىر 2. تەپسىر ئىبنى كەسىر، تەپسىر مۇيەسسەر، زادۇل مەسىير 3. تەپسىر بەغەۋى 4. تەپسىر مۇيەسسەر 5. تەپسىر سەئدى، تەپسىر مۇيەسسەر 6. زادۇم مەسىير، تەپسىر سەئدى، تەپسىر مۇيەسسەر 7. تەپسىر مۇيەسسەر]
يەھۇدىلار مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم پەيغەمبەر قىلىنىپ ئەۋەتىلىشتىن ئىلگىرى ئەرەپ مۇشرىكلىرىدىن ئۈستۈن كېلىشنى ئارزۇ قىلىشاتتى. قىيىن ئەھۋالدا قالغىنىدا ۋەياكى دۈشمەنلىرىنىڭ ھۇجۇمىغا دۇچ كەلگىنىدە «ئى رەببىم! ئاخىر زاماندا ئەۋەتىدىغان ۋە سەن سۈپەتلىرىنى تەۋراتتا بىلدۈرگەن پەيغەمبەر بىلەن ئۇلارغا قارشى ياردەم تىلەيمىز» دەپ دۇئا قىلىشاتتى. ئەرەپ مۇشرىكلىرىغا «بىزنى تەستىقلايدىغان بىر پەيغەمبەرنىڭ چىقىش ۋاقتى كەلدى. ئۇ پەيغەمبەر چىققاندا بىز سىلەرنى ئاد، سەمۇد ۋە ئىرەم خەلقى ھالاك قىلىنغاندەك ھالاك قىلىمىز» دەپ8، ئەرەپ مۇشرىكلىرىنى قورقۇتاتتى9. ھالبۇكى، ئۆزى زارىقىپ كۈتكۈن پەيغەمبەر كەلگىنىدە، ئۇلار ئۇنى ئىنكار قىلىپ كاپىر بولۇشتى. ئاللاھنىڭ رەھمىتىدىن قوغلاندى، ئاللاھنىڭ لەنىتىگە لايىق بولۇشتى. [1. تەپسىر ئىبنى كەسىر 2. تەپسىر ئىبنى كەسىر، تەپسىر مۇيەسسەر، زادۇل مەسىير 3. تەپسىر بەغەۋى 4. تەپسىر مۇيەسسەر 5. تەپسىر سەئدى، تەپسىر مۇيەسسەر 6. زادۇم مەسىير، تەپسىر سەئدى، تەپسىر مۇيەسسەر 7. تەپسىر مۇيەسسەر 8. تەپسىر بەغەۋى 9. تەپسىر سەئدى]
2|90|بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ يَكْفُرُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْيًا أَنْ يُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَى غَضَبٍ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُهِينٌ
(يەھۇدىلار1) ئاللاھنىڭ بەندىلىرى ئارىسىدىكى ئۆزى خالىغان كىشىگە پەيغەمبەرلىك ئاتا قىلغانلىقىنى قىزغانغانلىقى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ ئاللاھنىڭ نازىل قىلغىنىنى (يەنى قۇرئاننى2) ئىنكار قىلىش بەدىلىگە ئۆزىنى ساتقان نەرسە نېمە دېگەن يامان. بۇ سەۋەبلىك ئۇلار غەزەپ ئۈستىگە غەزەپكە مۇپتىلا بولدى.(يەنى، يەھۇدىلار تەۋراتنى ئۆزگەرتىۋەتكەنلىكى سەۋەبلىك ئاللاھنىڭ غەزىپىگە ئۇچرىدى، ئاندىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمنىڭ پەيغەمبەرلىكىنى ئىنكار قىلغانلىقىنى ئۈچۈن يەنە ئاللاھنىڭ غەزىپىگە ئۇچرىدى. مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمنىڭ پەيغەمبەرلىكىنى ئىنكار قىلغان بارچە3) كاپىرلار ئۈچۈن ئۇلارنى خار قىلىدىغان جازا باردۇر. [1.تەپسىر مۇيەسسەر 2. تەپسىر بەغەۋى 3. تەپسىر بەغەۋى، تەپسىر مۇيەسسەر]
2|91|وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
(يەھۇدىلارغا1) «ئاللاھ (پەيغەمبىرى مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەمگەن2) نازىل قىلغان (قۇرئان3)غا ئىمان ئېيتىڭلار» دېيىلسە، ئۇلار «بىز ئۆزىمىزگە (يەنى ئۆزىمىزدىن چىققان پەيغەمبەرلەرگە4) نازىل قىلىنغانغا (يەنى تەۋراتقا5) ئىمان ئېيتىمىز (تەۋرات بىزگە يېتىدۇ6)» دېيىشىپ، ئۆزلىرىگە نازىل قىلىنغاندىن باشقا (ئىلاھىي كىتابلار7)نى ئىنكار قىلىشىدۇ. ھالبۇكى، ئۇلار ئىنكار قىلغان قۇرئان ئۇلارنىڭ يېنىدىكى تەۋراتنى تەستىقلىغۇچى ھەق كىتابتۇر. ئېيتقىنكى:«ئەگەر (تەۋراتقا8) ئىمان ئېيتقۇچىلاردىن بولساڭلار، ئىلگىرى نېمىشقا ئاللاھنىڭ پەيغەمبەرلىرىنى ئۆلتۈردۈڭلار؟ (تەۋراتتا ئاللاھنىڭ پەيغەمبەرلىرىنى ئۆلتۈرۈش چەكلەنگەن ئىدىغۇ9؟)» دېگىن. [1. تەپسىر مۇيەسسەر 2. تەپسىر سەئدى 3. تەپسىر مۇيەسسەر، تەپسىر بەغەۋى 4. تەپسىر مۇيەسسەر 5-،6-،7-،8-،9 تەپسىر بەغەۋى ]
2|92|وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَى بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ
(ئى يەھۇدىلار!) مۇسا سىلەرگە ھەقنى ئوچۇق رەۋىشتە ئوتتۇرىغا قويدىغان دەلىللەر ۋە روشەن مۆجىزىلەر بىلەن كەلگەن ئىدى. (مۇسا ئېلىپ كەلگەن دەلىللەرگە ۋە مۆجىزىلەرگە شاھىد بولغاندىن) كېيىن، سىلەر زالىملاردىن بولغان (يەنى ئاللاھتىن باشقا ھېچبىر ئىلاھنىڭ يوقلۇقىنى بىلىپ تۇرغان1) ھالدا موزايغا چوقۇندۇڭلار. [1. تەپسىر ئىبنى كەسىر]
2|93|وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُمْ بِهِ إِيمَانُكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
(ئى بەنى ئىسرائىل قەۋمى) ئۆز ۋاقتىدا سىلەردىن (ئاللاھقا ئىمان ئېيتىپ، يالغۇز ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىش1، بىز مۇساغا نازىل قىلغان تەۋراتقا ئەمەل قىلىش ھەققىدە2) قەتئىي ۋەدە ئالدۇق.(ھالبۇكى، مۇسا ئاللاھ نازىل قىلغان تەۋراتنى ئېلىپ كەلگەندە، سىلەر تەۋراتتىكىلەرنى قوبۇل قىلىشنى خالىمىغان چاغدا3) تۇر تېغىنى ئۈستۈڭلارغا تىكلەپ «سىلەرگە بەرگىنىمىزگە (يەنى تەۋراتقا4) مەھكەم ئېسىلىڭلار (يەنى تەۋراتتىكى ھۆكۈملەرگە توغرا رەۋىشتە، قەتئىيلىك بىلەن ئەمەل قىلىڭلار5) ۋە ئىتائەت قىلىڭلار6» ددۇق. ئۇلار بولسا «سۆزۈڭنى ئاڭلىدۇق، (بۇيرۇق-چەكلىمىرىڭگە7) ئاسىيلىق قىلدۇق» دېيىشتى. كۇفرى سەۋەبلىك موزايغا چوقۇنۇشقا بولغان مۇھەببەت8 ئۇلارنىڭ قەلبلىرىگە ئورناپ كەتتى. ئۇلارغا «ئەگەر (داۋا قىلغىنىڭلاردەك9) مۆمىن بولساڭلار، ئىمانىڭلار سىلەرنى ئەجەبمۇ يامان ئىشقا (يەنى پەيغەمبەرلەرنى ئىنكار قىلىشقا، ئۇلارنى ناھەق ئۆلتۈرۈشكە، ھەقنى يوشۇرۇشقا10) بۇيرۇيدىكىنا؟» دېگىن. [1. زادۇل مەسىير، تەپسىر مۇيەسسەر 2-،3- زادۇل مەسىير 4. تەپسىر سەئدى 5. زادۇل مەسىير 6. تەپسىر بەغەۋى 7. تەپسىر بەغەۋى 8. زادۇل مەسىير 9. تەپسىر بەغەۋى 10. زادۇل مەسىير]