ئەللامە ئىبنى ئۇسەيمىن | «ئادەم بالىسىنىڭ زىنادىن نېسىۋىسى پۈتۈۋېتىلگەن» ھەدىسىنىڭ شەرھى
مۇجتەھىد تورى تەرجىمە قىلىپ تارقاتتى | mujtehid.com
ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇدىن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم مۇنداق دېگەن:«ئادەم بالىسىنىڭ زىنادىن نېسىۋىسى پۈتۈۋېتىلگەن. ئۇ بۇنى مۇتلەق ئورۇندايدۇ. كۆزنىڭ زىناسى قاراش، قۇلاقنىڭ زىناسى ئاڭلاش، تىلنىڭ زىناسى سۆزلەش، قولنىڭ زىناسى تۇتۇش، پۇتنىڭ زىناسى مېڭىشتۇر. قەلب ئارزۇلاپ-تەلەپ قىلىدۇ. جىنسىي ئەزا بۇنى ياكى قوبۇل قىلىدۇ، ياكى رەت قىلىدۇ.» (بۇخارى 5774؛ مۇسلىم 4802؛ رىيازۇس سالىھىن 1623)
ئەللامە ئىبنى ئۇسەيمىن رەھىمەھۇللاھ بۇ ھەدىسنى مۇنداق شەرھلىگەن:
«ئادەم بالىسىنىڭ زىنادىن نېسىۋىسى پۈتۈۋېتىلگەن.» يەنى، ئاللاھ تالا ساقلىغان كىشىلەردىن باشقا ئىنسانلار مۇتلەق زىناغا چۈشىدۇ. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەللەم ئادەم بالىلىرىنىڭ زىناغا چۈشۈشىگە ئۆرنەك بېرىپ مۇنداق دېگەن:«كۆزنىڭ زىناسى قاراش.» يەنى ئۆزىگە مەھرەم ھېسابلانمايدىغان يات ئايالغا قاراشتۇر. يات ئايالغا شەھۋەتسىز ھالەتتە قارىسىمۇ بەرىبىر ئوخشاشلا زىنانىڭ بىر تۈرى، يەنى كۆز زىناسى ھېسابلىنىدۇ. «قۇلاقنىڭ زىناسى ئاڭلاش.» مەسىلەن، ئەر كىشى ئايال كىشىنىڭ (ياكى ئايال كىشى ئەر كىشىنىڭ) ئاۋازىنى لەززەت ئېلىپ تىڭشىشى قۇلاق زىناسىدۇر. «قولنىڭ زىناسى تۇتۇش.» يەنى قول بىلەن تۇتۇش، قولىنى تەگكۈزۈش ۋە مۇشۇ قاتاردىكى ھەرىكەتلەر. «پۇتنىڭ زىناسى مېڭىشتۇر.» يەنى ئىنساننىڭ (كۆز، تىل، قۇلاق، قەلب، ياكى جىنسى ئەزا) زىناسى بولىدىغان جايلارغا مېڭىشى پۇت زىناسىدۇر. مەسىلەن، بىر ئايالنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلاپ ياكى ئۇ ئايالنى كۆرۈپ، ئۇنىڭ يېنىغا مېڭىش زىنانىڭ بىر پارچىسىدۇر. بۇ پۇتلارنىڭ زىناسىدۇر. «قەلب ئارزۇلاپ، تەلەپ قىلىدۇ» يەنى قەلبنىڭ ئاياللارغا باغلىنىشى ۋە ئاياللارغا مايىل بولۇشى قەلب زىناسىدۇر. «جىنسىي ئەزا ياكى بۇنى قوبۇل قىلىدۇ» يەنى بۇ زىنانى قىلىد قىلىدۇ، «ياكى رەت قىلىدۇ» يەنى بەربات قىلىدۇ. يەنى جىنسىي ئەزا زىنا قىلسا، پۈتكۈل ئورگانلارنىڭ زىناسىنى قوبۇل قىلغان، تەستىقلىغان ھېسابلىنىدۇ. ئەگەر جىنسىي ئەزا زىنا قىلمىسا، زىنادىن ئۇزاق تۇرۇپ ئۆزىنى قورۇسا، بۇ باشقا ئەزالارنىڭ زىناسىنى رەت قىلىپ، بىكار قىلغانلىقى ھېسابلىنىدۇ.
بۇ ھەدىس ئاياللارغا مايىل بولۇشقا، ئۇلارنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلاشقا، ئۇلارغا قاراشقا، ئۇلارنى تۇتۇپ-تېگىشىشكە، ئۇلارغا قاراپ مېڭىشقا، قەلىبنىڭ ئۇلارغا باغلىنىشىغا نىسبەتتەن ناھايىتى دىققەتلىك بولۇشقا ۋە بۇلاردىن ساقلىنىشقا تەشۋىق قىلماقتا. چۈنكى، بۇلارنىڭ ھەممىسى زىنانىڭ تۈرلىرىدىن ھېسابلىنىدۇ. ئەقىللىق ۋە نومۇسچان ئىنسان، بۇ ئەزالىرىنىڭ ھەر قانداق بىرى سەۋەبلىك زىناغا چۈشۈپ قېلىشتىن ساقلىنىدۇ. ئەگەر ئىنسان نەپسىدە بۇنداق بىر ئازرۇنى ھېس قىلسا دەرھال بۇ ئارزۇسىنى يوققا چىقىرىشى كېرەك. چۈنكى، شەيتان ئىنساننىڭ تۇمۇرىدا قاننىڭ ئاققىنىدەك ئېقىپ تۇرىدۇ. نامەھرەمگە قاراشمۇ شەيتاننىڭ زەھەرلىك ئوقلىرىدىن بىرىدۇر. بەزىدە، ئەر كىشى بىر ئايالغا قارايدۇ، ئەمما تۇنجى قاراشتا نەپسى ئۇ ئايالغا باغلانمايدۇ. ئەمما، ئىككىنجى، ئۈچىنجى رەت قاراش سەۋەبلىك، ئاقىۋەتتە قەلبى ئۇ ئايالغا مايىل بولۇپ، باغلىنىپ قالىدۇ ۋە سەۋداغا چۈشۈپ-ئاللاھ ساقلىسۇن- ئۇ ئايالدىن باشقىنى ئويلىمايدىغان ھالغا چۈشۈپ قالىدۇ. قوپسىمۇ، ئولتۇرسىمۇ ئۇ ئايالنى خىيال قىلىدۇ-دە، ئاقىۋەتتە يامانلىق ۋە پىتنە مەيدانغا چىقىدۇ. ئاللاھ تائالادىن ھەر تۈرلۈك يامانلىقلارغا مۇپتىلا بولۇپ قېلىشتىن پاناھلىق تىلەيمىز. (ئەللامە ئىبنى ئۇسەيمىنننىڭ «رىيازۇس سالىھىن شەرھى» ناملىق ئەسىرىدىن مۇجتەھىد تورى تەرجىمە قىلدى | mujtehid.com)